ΠΛΑΤΩΝ, Περί ανάμνησης της ψυχής,

ΠΛΑΤΩΝ ΜΕΝΩΝ 79e–81e

ΣΩ.Μολαταύτα θέλω να εξετάσω 

και να ερευνήσω μαζί σου 

τι τέλος πάντων είναι η αρετή.

ΜΕΝ. Και πώς θα ερευνήσης, 

Σωκράτη, ένα πράγμα,

 που δεν ξέρεις το παραμικρό τι είναι;

 Γιατί ποιο από όσα δεν ξέρεις θα προτάξης

 και θα αναζητήσης;

 Ή κι' αν ακόμη βρεθής όσο το δυνατόν πιο κοντά του, 

πώς θα ξέρης ότι αυτό είναι εκείνο που δεν ήξερες;

ΣΩ. Καταλαβαίνω τι θέλεις να πης, Μένων. 

Βλέπεις πόσο εριστικό είναι το θέμα τούτο που κατεβάζεις, 

ότι δα δεν είναι δυνατόν στον άνθρωπο να ερευνά

 ούτε εκείνο που ξέρει, ούτε εκείνο που δεν ξέρει;

 Γιατί ούτε εκείνο που ξέρει είναι δυνατόν να γυρεύη, 

γιατί το ξέρει, και έρευνα για ό,τι ξέρεις δεν χρειάζεται·

 ούτε εκείνο που δεν ξέρει· γιατί δεν ξέρει τι θα ζητήση .

ΜΕΝ. Και δεν σου φαίνεται σωστός

 τούτος ο συλλογισμός, Σωκράτη;

ΣΩ. Σε μένα όχι.

ΜΕΝ. Μπορείς να πης σε ποιο σημείο;

ΣΩ. Ναι βέβαια· έχω ακούσει σοφούς άνδρες και γυναίκες

 για τα θεία πράγματα…

ΜΕΝ. Να λέγουν τι;

ΣΩ. Αληθινά, νομίζω, και όμορφα λόγια.

ΜΕΝ. Τι λόγια; και ποιοι είναι που τα λέγουν;

ΣΩ. Αυτοί που τα λέγουν είναι ιερείς και ιέρειες,

 από εκείνους που νοιάζονται να είναι ικανοί να δίνουν το λόγο 

για τα πράγματα με τα οποία καταγίνονται· 

τα λέγει ακόμη και ο Πίνδαρος και άλλοι πολλοί ποιητές, όσοι είναι θείοι

. Κ' εκείνα που λέγουν είναι τούτα δω· 

μόνο κοίταξε αν σου φαίνονται ότι λέγουν σωστά πράγματα.

Λέγουν λοιπόν πως η ψυχή του ανθρώπου είναι αθάνατη,

 άλλοτε τελευτά ―είναι αυτό που ονομάζουν θάνατο― 

και άλλοτε ξαναγεννιέται, αλλά ποτέ δεν χάνεται· 

χρειάζεται όμως γι' αυτά να περνά κανείς τη ζωή του 

όσο το δυνατόν πιο όσια:

 «Γιατί, όσο γι' αυτούς που ή Περσεφόνη θα δεχτή την πληρωμή,

 για λάθος τους παλιό, ξανά στον ήλιο, που είναι ψηλά,

 στο ένατο έτος στέλνει τις ψυχές τους.

 Και βγαίνουν απ' αυτές βασιλιάδες λαμπροί

 κι' άνδρες ορμητικοί στη δύναμη, πολύ μεγάλοι στη σοφία· 

κι' άμα πεθάνουν ήρωες αγνούς οι άνθρωποι τους ονομάζουν».

Επειδή λοιπόν η ψυχή και αθάνατη είναι και πολλές φορές

 γεννήθηκε και έχει δει όλα τα πράγματα και όσα είναι εδώ

 και όσα είναι στον Άδη, δεν είναι τίποτε που να μην το έχη μάθει. 

Ώστε καθόλου παράξενο να μπορή αυτή και για την αρετή 

και για τα άλλα να ξαναθυμηθή όσα και πριν ήξερε. 

Και επειδή όλη η φύση έχει ομοιογένεια και η ψυχή 

τα έχει μάθει όλα, τίποτε δεν εμποδίζει,

 αν ένα μόνο ξαναφέρη κανείς στο νου του

 ―αυτό δα οι άνθρωποι το ονομάζουν μάθηση― 

μόνος του να ξαναβρή όλα τα άλλα, φτάνει να έχη θάρρος

 και να μην αποκάμη ερευνώντας· 

γιατί η έρευνα και η μάθηση στο σύνολό τους ανάμνηση είναι.

Δεν πρέπει λοιπόν να πιστεύωμε στον εριστικό εκείνο λόγο·

 γιατί θα μας έκανε αργούς,

 οι μαλθακοί άνθρωποι τον ακούν ευχάριστα,

 ενώ τούτος εδώ κάνει τους ανθρώπους 

εργατικούς και ερευνητικούς· πιστεύοντας εγώ ότι αυτός είναι αληθινός,

 θέλω να ερευνώ μαζί σου τι είναι αρετή  

             

 Ἅτε οὖν ἡ ψυχὴ ἀθάνατός τε οὖσα καὶ πολλάκις γεγονυῖα,

καὶ ἑωρακυῖα καὶ τὰ ἐνθάδε καὶ τὰ ἐν Ἅιδου 

καὶ πάνταχρήματα, οὐκ ἔστιν ὅτι οὐ μεμάθηκεν· 

ὥστε οὐδὲν θαυμαστὸν καὶ περὶ ἀρετῆς καὶ περὶ ἄλλων

 οἷόν τ’ εἶναι αὐτὴν ἀναμνη-

σθῆναι, ἅ γε καὶ πρότερον ἠπίστατο. 

ἅτε γὰρ τῆς φύσεως [81d] ἁπάσης   συγγενοῦς οὔσης,

 καὶ μεμαθηκυίας τῆς ψυχῆς ἅπαντα,

οὐδὲν κωλύει ἓν μόνον ἀναμνησθέντα 

―ὃ δὴ μάθησιν καλοῦσιν ἄνθρωποι― τἆλλα πάντα αὐτὸν ἀνευρεῖν, 

ἐάν τις ἀνδρεῖος ᾖ καὶ μὴ ἀποκάμνῃ ζητῶν·

 τὸ γὰρ ζητεῖν ἄρα καὶ τὸ μανθάνειν ἀνάμνησις ὅλον ἐστίν. 

οὔκουν δεῖ πείθεσθαι τούτῳ τῷ ἐριστικῷ λόγῳ· 

οὗτος μὲν γὰρ ἂν ἡμᾶς ἀργοὺς ποιήσειεν

καὶ ἔστιν τοῖς μαλακοῖς τῶν ἀνθρώπων ἡδὺς ἀκοῦσαι,

 ὅδε [81e] δὲ ἐργατικούς τε καὶ ζητητικοὺς ποιεῖ· 

ᾧ ἐγὼ πιστεύων ἀληθεῖ εἶναι ἐθέλω μετὰ σοῦ ζητεῖν ἀρετὴ ὅτι ἐστίν

http://www.greek-language.gr/